Battlefield Brain

Bij veel (nieuwe) klanten lijkt het brein flink onder vuur te liggen ten gevolge van de vele belastingen. Die kunnen in het brein zélf voor onder meer ontsteking, verminderde of verstoorde werking van neurotransmitters, geheugenverlies, denkproblemen en breinschade zorgen!

Maar er is meer aan de hand…

Is het brein ‘the final frontier’? Het is in elk geval een nog steeds flink onderschat orgaan waarvan de invloed op de rest van het lichaam groot is.

Dr Amen, een gekende Amerikaanse breinspecialist verwoordt het mooi :

“Van alle organen worden foto’s en scans gemaakt om te kijken hoe goed het werkt, bij het brein blijft dit een grote uitzondering.”  

Zijn SPECT-scans van overbelaste en beschadigde breinen door onder meer trauma, schimmel en zware metalen als kwik spreken boekdelen. Hoopvol zijn echter de scans na een all round benadering op het gebied van voeding en lifestyle die herstel tonen.

Even weinig wordt het verband gelegd met andere organen en de daar aanwezige stoorzenders, én de invloed hiervan van op het brein. Zo zijn er stoffen als ammoniak en lactaat die kunnen worden afgegeven door onder meer parasitaire infecties, schimmelvormen en bij de ziekte van Lyme, en die erg schadelijk kunnen zijn voor zenuwweefsel. Het kan ons letterlijk anders laten denken, of het geheugen ondermijnen.

De brein SPECT scan kan een ontluisterende blik werpen op hoe goed of hoe slecht een brein werkt.
Het scant voor doorbloeding en giet dit in een 3D-beeld. Een doorbloeding lager dan 45% toont zich als 'gatenkaas'. (Wat niet wil zeggen dat hoger dan 45% niet problematisch is.) 

Een verzwakte en verstoorde breinwerking toont zich bij onder meer alcohol en druggebruik, schimmelinfectie, zware metalen, overgewicht/diabetes, chronisch slaaptekort, Alzheimer en dementie, na een beroerte of hersenschudding. Maar ook bij post traumatische stress (PTSD) ten gevolge van trauma-ervaringen, verandert de breinstructuur. (ref)

Ook fysiek trauma door bijvoorbeeld een zware val, het hoofd stoten of een hersenschudding als ook emotioneel trauma, hebben een impact op het brein. Het is zelfs in staat de breinstructuur letterlijk te veranderen.

Dr Paul Conti, een Amerikaanse psychiater gekend van het boek ‘Trauma’ koppelt het kunnen spreken over trauma, aan blijvende verandering van gedrag en emotionele beleving van de wereld. Dit gaat altijd samen met blijvende verandering in de werking van het brein. Een brein kan er dus letterlijk anders uit zien na een emotioneel trauma. Maar het is dus niet zo dat elke negatieve ervaring een trauma hoeft te zijn.  

Er is ook zoiets als accuut en chronisch trauma. Een accuut trauma is een relatief korte maar intense éénmalige traumatische ervaring die een blijvende impact heeft nadien. Het gaat dus om één bepaald incident. Chronisch trauma is een langdurige blootstelling aan stressors. Je kan hierbij denken aan oorlog, thuisloosheid, hongersnood, echtelijk geweld, armoede en verwaarlozing.

De voorbije pandemie en de bijhorende aangewakkerde angst, isolement en onzekerheid zijn voor veel mensen ook een traumatische ervaring geweest. Dit maakt ons extra vatbaar voor gedragsverandering en groepsdenken.  Er zijn intrigerende experimenten gedaan hoe snel en soms totaal onbewust, een individue zich aan een groep aanpast, hoe absurd ‘de regels’ ook zijn. Herkenbaar? Onder meer de Amerikaanse onderzoeker Solomon Asch heeft hier baanbrekend werk verricht.

Het blijkt ook dat het slaappatroon bij mensen met trauma er anders uitziet dan bij ‘normies’. Dit komt door de veranderde breinstructuur.  Slaapexperte dr Gina Poe en haar team hebben dit onderzocht. Onder meer tijdens de REM slaap (rapid eye movement), het moment dat we dromen en in diepe totale ontspanning gaan, blijven hersenstofjes als noradrenaline en serotonine na een impactvol trauma wél actief waar dit normaal niet het geval is.  Ook bepaalde hersendelen (zoals de Locus Coeruleus) blijven bij mensen met trauma actief, gekoppeld aan het vrijgeven van deze stoffen.

Een hypothese van de onderzoekers is dat dit potentieel een mechanisme is waardoor het emotionele trauma steeds dieper wordt ingeprint in plaats van dat het wordt losgelaten, als een voortdurende ‘loop’. Je kan iets dus letterlijk niet loslaten. Veel mensen met diep trauma blijven ook hangen in de sterke initiële schrikreactie met een verhoogde alertheid, argwaan, negatieve gevoelens, disconnectie, spanning en onrust tot gevolg. Het lijkt alsof jaren na het voorval, ‘de plaat’ nog steeds blijft hangen.

De slaap en zeker als we dromen, is immers hét moment om heel het lichaam én de geest zo goed als mogelijk te resetten en te herstellen, om je de volgende dag bijna letterlijk als herboren te voelen. Tijdens het dromen gaan veel hersendelen in verbinding, alsof er een uitwisseling van informatie is, waar dit overdag minder het geval is. Daarom zijn dromen vaak een vreemde versmelting van oude herinneringen en wat we de dag voordien meegemaakt hebben.

De Canadese arts Gabor Maté koppelt emotioneel trauma aan veranderingen in het brein en gedrag, wat dan soms als ADHD wordt bestempeld. Als we zien hoe trauma de lichaamseigen stofjes als endorfine, dopamine en GABA ernstig  verstoort, en hoe deze allemaal betrokken zijn bij veiligheid en connectie maar ook bij focus, aandacht en motivatie - dan is er zeker iets van aan. Ik zie ook in de praktijk géén klant met het label ‘aandachtstoornis’, of trauma komt vroeg of laat ter sprake.  

Maté koppelt het trauma, wat leidt tot een vorm van dissociëren van het ‘hier en nu’, aan klachten die dan het ADHD label krijgen.  Het is letterlijk ‘er niet kunnen bijblijven’ als een overlevingsmechanisme omdat het lichaam en de geest niet uit de freeze-response geraken. Vervolgens gaan we over tot zelfmedicatie door middel van snoep, alcohol, drugs, ontsnappingsgedrag en verslavingen om wanhopig het mechanisme te repareren. Er is een sterke link tussen verslaving en trauma.

Los van alles wat zich in ons lichaam en onze geest kan afspelen waardoor onze breinwerking beïnvloedt wordt, is er ook de externe invloed.  Via reclame, sociale media, nieuwsberichten en alles wat op onze ‘schermen’ voorbij komt, wordt hevig om onze aandacht en om ons brein gevochten.

Misschien is onze aandacht wel ‘the final frontier’. Want is het ook niet onze aandacht en wat wij daar mee doen, waar wij voor kiezen om (niet meer) in te investeren en de bijhorende energie die daar mee (niet meer) wordt geïnvesteerd, die het verschil maakt? Waar we onze aandacht op richten, bepaalt immers ook waar we onze energie naar toe sturen.

Wist je dat het gemiddeld 23 minuten (jawel!) duurt om je volledige focus terug te vinden, als we ons laten afleiden door bijvoorbeeld ‘even’ op onze telefoon te gaan? (ref) Of omgedraaid: wie van ons is uberhaupt nog in staat om zich 20 minuten of langer op een taak te richten zonder zich te laten afleiden?

Over de verregaande beïnvloeding die de voedselindustrie op ons uitoefent via reclame, verpakkingen en uiterst zorgvuldig samengestelde smaakpaletten in producten, hebben we het al veel eerder gehad. Als er ergens de ‘oorlog’ om ons brein te hijacken zichtbaar is, dan is het wel in de klassieke supermarkt.  Ik citeer even uit het boek ‘Eet mij’ van Sasha ter Broeck en Ronald Veldhuizen’:

“Wie in onze samenleving over straat loopt, is net Odysseus, navigerend langs de sirenen, die je met hun schone zang nabij proberen te lokken, in de hoop dat je wilskracht op de scherpe rotsen van zout, suiker en vet te pletter slaat.”

Per dagen zouden we gemiddeld zo’n 200 beslissingen maken op het gebied van eten. Zo’n 15 daarvan doen we bewust...

Zelfs winkelcentra zijn dusdanig gebouwd dat je lichtjes gedesorienteerd raakt, overweldigd wordt, of dat je vertraagt of slentert. Het biedt ook een ‘hyperrealiteit’ die al snel voor verleiding zorgt en hyperconsumptie stimuleert. Dit wordt het Gruen-effect genoemd, naar Victor Gruen, de bedenker van het principe.  Winkelcentra en supermarkten zijn dus volgens een uitgekiend principe gebouwd om onze psychologie te beïnvloeden.  In deze video vind je een korte interessante uitleg. (10 min)