Bestaat ADHD?
Het al dan niet bestaan van ADHD zorgt regelmatig voor controverse. Wat zie ik in de praktijk?
Ondanks dat ik helemaal geen ‘ADHD-coach’ ben, komen hier intrigerend genoeg regelmatig mensen met ADHD-klachten binnenwandelen, al dan niet met een diagnose onder de arm. Wat ik wel ben is ervaringsdeskundige als het aankomt op (slecht werkende) prikkelverwerking, (slecht werkende) focus en een brein dat vaker “uit” dan “aan” lijkt te staan. Misschien ‘trekt dit aan’ en komen daardoor gelijkaardige zielen aangewaaid. Maar om direct met de deur in huis te vallen:
Ik geloof niet in diagnoses, wél in oplossingen.
Dat was ook het antwoord toen ik vele jaren geleden in een laatste wanhopige poging mezelf te redden, aanklopte bij een ‘een alternatieve therapeut’. Ik had zelf een hele map aan verslagen en ingewikkelde diagnoses onder de arm, en pochte er zelfs mee. Kijk eens wat er allemaal met mij aan de hand is. Veel mooie termen maar geen enkele oplossing, behalve medicijnen met veel bijwerkingen en artsen waar ik geen connectie bij voelde. Tegelijk wist ik diep binnenin dat een ander antwoord mogelijk moest zijn. Ik zocht het leven, en mijn antennes om dat te vinden waren nog niet helemaal verdoofd. Leven betekende ‘verbinding’, en dat betekent het tot op de dag van vandaag nog steeds. Verbinding betekent ook: ‘je opgenomen en veilig voelen’. Dat is ook het eerste wat een pasgeborene behoort te ervaren en het vormt een sjabloon waar we de rest van onze ervaringen op verder bouwen.
Bij elke klant met klachten die we voor het gebruiksgemak hier even onder de noemer ‘ADHD/ADD’ scharen, merk ik dat disconnectie en een gevoel van onveiligheid een basisprobleem is. Zonder een enkele uitzondering hoor ik verhalen van grensoverschrijdend gedrag, één of meerdere traumatische ervaringen of een vorm blootstelling aan langdurige stress. Dat kan gebeurd zijn via een stressvolle gezinssituatie door bijvoorbeeld armoede of gegeneraliseerde emotionele onveiligheid en een gebrek aan geborgenheid. We weten ondertussen dat een langdurig gestresst brein letterlijk veranderd, daar schreef ik eerder over.
In het bonte allegaartje klanten in de praktijk is dit dan ook een vaak terugkerend thema: gevoelige mensen met een verlangen én een weten dat het leven en de wereld waarin we leven anders moet en kan. Tegelijk zijn we gehavend door de schotwonden van een leven dat niet altijd mals was, wat vaak leidt tot een deel ongelukkige keuzes en onvrijwillige blootstellingen.
Interessant is hier de benadering van bijvoorbeeld Somatic Experience, waarbij er uitgegaan wordt van onverwerkte stressreacties die tot langdurige fysieke en psychische klachten lijden. Eén mechanisme is de ‘freeze-reactie’ waarin bij onveiligheid het lichaam in freeze-modus gaat (bijna zoals een muis in de klauwen van een kat zich voor dood houdt) en de persoon zich lijkt los te koppelen van de situatie, omdat deze té bedreigend is en er niets kan gedaan worden. Deze stressreactie kan zich potentieel voor de rest van het leven in het zenuwstelsel vastzetten.
De Canadese arts Gabor Maté spreekt over kinderen die zich mentaal van hun leefomgeving loskoppelen (“tuning out”) als deze te stressvol is en bijgevolg geen geborgenheid biedt. Het gaat dus niet altijd over acuut trauma als een enkele gebeurtenis maar vindt ook plaats bij chronisch trauma zoals armoede of ouders die niet beschikbaar zijn.
Immers het brein van een baby/peuter/kind vormt zich onder de emotionele omstandigheden waarin het zich bevindt. De omgeving bepaalt hoe ons brein zich ontwikkelt en dus ook het gedrag en klachten die zich dan manifesteren. Dit noemt epigenetica, de invloed van de omgeving op de werking van genen.
Goed nieuws: in veel gevallen is deze werking omkeerbaar. Maar je moet dan wél de input veranderen en ‘de omgeving’ aanpakken. Het meest ideale lijkt een combinatie van het bijsturen van de innerlijke biochemie in combinatie met andere keuzes in eet- en leefstijl, en soms zelfs relaties en werkomgeving. Er is zoveel in onze moderne wereld die het kwetsbare dopaminesysteem van reeds gevoelige mensen probeert te kapen.
Kan het klachtenpalet genaamd ADHD een gemaskeerde vorm van posttraumatische stress zijn? Het valt me vaak op hoe dit type klanten zich niet kan focussen voor langere tijd, dikwijls verstrooid en slordig is, verslavingsgevoelig en impulsief is, hyper en geagiteerd kan worden, worstelt met een slecht geheugen, moeite heeft met taken afwerken of starten, of simpelweg moeite heeft bij dat te blijven wat zich hier en nu aandient.
Bij sommigen roept ‘het voelen’ van het eigen lichaam een stressreactie en ongemakkelijke gevoelens op. Een deel zoekt hun heil in meditatie, mindfulness of de meer onstoffelijke ‘spirituele wereld’. Op zich is daar niets mis mee, maar in dit geval lijkt het soms te gaan om alweer een vlucht weg van het lichaam.
Het lichaam opschonen van parasitaire infecties en andere ‘troep’, een beter werkende spijsvertering en drainage-trechter en een beter functionerend metabolisme en brein is één van de stappen om het lichaam terug meer ‘bewoonbaar’ te maken. (Want wie wil er nu in een ‘vuil kot’ wonen?)
Klachten als ADHD en overprikkeling ontstaan dus niet uit het niets, alsof je brein zich in een ‘vacuum’ ontwikkelt. Het is wél zo dat als stressors sterk genoeg zijn bepaalde genen niet meer uitgeschakeld worden, én dit kan worden doorgegeven aan het nageslacht. Op dezelfde manier kunnen dezelfde biochemische processen en ‘reflexen’ gekoppeld aan trauma worden doorgegeven over verschillende generaties zolang er niets aan gedaan wordt. ( Dit noemt dan transgenerationele epi-genetica).
Kan dit de toename van ADHD, autisme en andere neurologische klachten deels verklaren? De invloed van toenemende stress, slechte voeding, een toxische leefomgeving, internet en smartphonegebruik, etc zorgen dat elke nieuwe generatie steeds ‘zwakker’ en gevoeliger lijkt te zijn dan de vorige.
“Ik geloof niet in diagnoses, wél in oplossingen” is ook in mijn praktijk een uitgangspunt geworden. Dat wil niet zeggen dat ik diagnoses gegeven door een arts niet hanteer of bepaalde termen niet in de mond neem. Maar ze zijn een vertrekpunt. Een diagnose wordt gegeven bij een verzamelnaam van symptomen en dan wordt dat samengevat in een woord. Het is vooral handig in gebruik, én (het belangrijkste!) het is een vertrekpunt. Niet het eindpunt.
Het aanpakken van symptomen en belaste organen ondersteunen is één van de drie pijlers hier in de praktijk.
De tweede pijler is energie-aanmaak ondersteunen.
De derde pijler is de oorzaken aanpakken die de symptomen en verlaagde energie-aanmaak veroorzaken. Daarom zaag ik altijd zo over het in kaart brengen van je ‘meerkoppige draak’ aka stoorzenders. ;)
Want wat als de symptomen verminderen tot zelfs helemaal verdwijnen? Valt dan de diagnose ook weg? En laten we ons leven bepalen door een naamplaatje dat aan ons kleeft? Of hanteren we het naamplaatje als een kans om iets aan te grijpen en onszelf te pivotteren?
ADHD wordt voornamelijk in verband gebracht met een verminderde werking van dopamine. Dopamine werkt echter ook samen met veel andere stofjes in het lichaam en brein die pijn, stress en connectie reguleren, en deze hebben allemaal invloed op elkaar. Denk hierbij aan onder andere endorfine (pijnstilling en prikkelverwerking), GABA (rust, ontspanning) , histamine (immuunsysteem) en insuline (bloedsuikerspiegel).
We spreken daarom vaak over ‘het endorfinesysteem’. De “patroonheiligen” van dit systeem zijn twee stofjes die een gevoel van welbevinden, connectie en veiligheid verzorgen genaamd oxytocine en anandamide. Oxytocine is onder meer cruciaal bij moeder en kind connectie.
Dopamine is gelinkt aan drive, focus en energie maar het is ook betrokken bij prikkelverwerking en een gevoel van rust. Helaas wordt te vaak bij ADHD-klachten enkel aan dopamine gedacht, terwijl het dieper mechanisme een ontwricht stress- en prikkelverwerking-systeem is.
Veel mensen met ADHD-klachten grijpen naar ongelukkige keuzes als druggebruik, alcohol, weed, gaming, troostvoeding, porno, etc als een vorm van ‘zelfmedicatie’ om het ontwrichte stress-systeem recht te trekken.
De vraag is echter veel minder ‘waarom de verslaving’ dan wel ‘wat is het trauma en waardoor de onveiligheid?’
In de praktijk kan ik dat allemaal niet oplossen, want ik ben dus geen ADHD-coach of traumatherapeut. Daarom verwijs ik vaak door. In combinatie met het aanpakken van je biochemie en stoorzenders in de praktijk, is dit vaak een win-win. Want hoe je biochemie werkt maakt wél een groot verschil.
Trauma, psychologische klachten, concentratiestoornissen en depressie zijn ook letterlijk een biochemisch verhaal waarbij molecules in het lichaam op een bepaalde manier werken. De succesverhalen in de praktijk bewijzen dat en dat is tot op de dag van vandaag ook mijn verhaal.
Misschien ook interessant voor jou: